Dnia 30 kwietnia 2016 roku weszła w życie ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 roku o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw, która w istotny sposób wpływa na zasady regulujące obrót gruntami rolnymi.

Wraz z wejściem w życie wspomnianej ustawy zostanie ograniczona swoboda sprzedaży gruntów rolnych. Nieruchomości rolne o powierzchni 0,3 ha lub większej, co do zasady, będą mogli nabywać wyłącznie rolnicy indywidualni. Zgodnie z obowiązującymi przepisami rolnikiem indywidualnym jest osoba fizyczna, która:

• jest właścicielem, użytkownikiem wieczystym, posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha,
• posiada kwalifikacje rolnicze,
• co najmniej 5 lat mieszka w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, a nadto przez ten okres prowadzi gospodarstwo rolne.

Tylko zatem osoby, które spełniają wyżej wymienione kryteria będą mogły bez większych trudności kupować grunty rolne.

Nabycie nieruchomości rolnych przez podmioty niebędące rolnikami, jakkolwiek niewykluczone, jest dosyć mocno utrudnione. W myśl ustawy z dnia 11 kwietnia 2013 roku o kształtowaniu ustroju rolnego, która została znowelizowana wyżej wymienioną ustawą, podmioty niebędące rolnikami indywidualnymi będą mogły nabyć grunty rolne wyjątkowo za zgodą Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych w dwóch sytuacjach: na wniosek zbywcy lub na wniosek osoby zmierzającej utworzyć gospodarstwo rodzinne. Należy jednak zauważyć, że w obu przypadkach wnioskodawcy muszą wykazać spełnienie określonych przesłanek.

Zgoda na zbycie nieruchomości może zostać wydana na wniosek zbywcy, jeżeli:

• zbywca wykaże, że nie mógł sprzedać nieruchomości rolnikowi indywidualnemu lub innym uprawnionym według ustawy podmiotom,
• zbywca wykaże, że nabywca daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej,
• w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

Natomiast zgoda na zbycie nieruchomości może zostać wydana na wniosek osoby zmierzającej utworzyć gospodarstwo rodzinne, jeżeli:

• wnioskodawca posiada kwalifikacje rolnicze albo której, pod warunkiem uzupełnienia takich kwalifikacji, przyznano pomoc z Unii Europejskiej,
• wnioskodawca daje rękojmię należytego prowadzenia działalności rolniczej,
• wnioskodawca zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia gruntu na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.

Wydanie pozytywnej decyzji, co warte podkreślenia, zależy wyłącznie od uznania Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych. W razie braku takiej zgody, zbywca może zażądać, aby Agencja Nieruchomości Rolnych nabyła nieruchomość po cenie rynkowej. Agencja w takim przypadku ma obowiązek nabycia nieruchomości. Warto zauważyć, że zmienione przepisy wpływają nie tylko na samą możliwość zbycia nieruchomości rolnej, ale także na obowiązku kupującego już pod dokonaniu transakcji. Nabywca będzie bowiem musiał przez okres 10 lat od nabycia prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna.

Innymi istotnymi zmianami, które weszły w życie z dniem 30 kwietnia 2016 roku, są zmiany w zakresie prawa pierwokupu nieruchomości rolnej. Obecnie Agencji Nieruchomości Rolnych, co do zasady, przysługuje prawo pierwokupu każdej nieruchomości rolnej bez względu na jej powierzchnię. Zgodnie z nowymi przepisami, o ile prawa pierwokupu nie wykona dzierżawca nieruchomości, który zgodnie z ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego ma pierwszeństwo w nabyciu lub takiego dzierżawcy nie będzie, to nieruchomość będzie mogła nabyć Agencja Nieruchomości Rolnych.