Ustawa o Prawie autorskim i prawach pokrewnych ma już ponad 20 lat. W związku z tym zdecydowano się podjąć prace nad szeroko zakrojoną nowelizacją, która miałaby dostosować przepisy tej gałęzi prawa do współczesnych warunków. Obecnie trwają prace nad trzema rządowymi projektami zmian w Prawie autorskim, które mają zostać ukończone jeszcze w czasie tej kadencji sejmu. Reforma ma w założeniu objąć zmiany dotyczące w szczególności definicji i zakresu stosowania tzw. dozwolonego użytku, wynagrodzeń dla autorów lub tłumaczy dzieł zagranicznych na język polski z tytułu użyczania książek przez biblioteki publiczne, problematyki tzw. utworów osieroconych, dzieł „out of commerce”, likwidacji opłat na Fundusz Promocji.
Poniżej przedstawiamy główne założenia zmian, które już niedługo mogą zostać wprowadzone do ustawy:

a.) Okres ochrony tekstu i muzyki.
Zmiany doprowadzić mają między innymi do wyeliminowania sytuacji, w której w utworze słowno-muzycznym, prawa majątkowe do tekstu wygasłyby w innym terminie niż prawa do muzyki. Wprowadzona zostanie więc taka sama zasada, jak w przypadku utworów współautorskich, co oznacza, że czas ochrony będzie liczony od chwili śmierci ostatniego z autorów.

b.) Zabezpieczenie artystów.
Od jakiegoś czasu proponowano wydłużenie czasu ochrony praw autorskich do artystycznych wykonań utrwalonych na fonogramach, do 70 lat. Wydłużenie tego okresu o 20 lat uzasadnione jest tym, iż artyści niejednokrotnie rozpoczynają swoją działalność w młodym wieku i dotychczasowy okres 50-letni często nie chroni ich wykonań w całym okresie życia, co prowadzi do ich zubożenia po tym czasie. Dłuższy okres ochrony zatem słusznie powinien znaleźć stosowny zapis w ustawie.

c.) Wypowiedzenie umowy.
Zmiany w tym zakresie mają umożliwić twórcy dzieła możliwość wypowiedzenia umowy przenoszącej jego prawa autorskie na rzecz tego producenta, ze skutkiem wygaśnięcia prawa producenta tego fonogramu, jeśli producent po upływie 50 lat od jego publikacji nie będzie oferował do sprzedaży odpowiedniej liczby egzemplarzy oraz nie będzie udostępniał go w Internecie.

d.) Dodatkowe wynagrodzenie.
Nowością w przepisach ma być również dodatkowe wynagrodzenie dla autora w wysokości 20% przychodu od producentów fonogramów na jego rzecz z tytułu przeniesienia za wynagrodzeniem praw autorskich lub licencji. Wynagrodzenie to ma przysługiwać po upływie 50 lal od publikacji fonogramu.

Wydaje się, że powyższe zmiany będą w znacznie większym stopniu chronić autorów i artystów. Jednak propozycje Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego idą jeszcze dalej. Kolejna nowelizacja ma objąć takie zagadnienia jak: uelastycznienie prawa cytatu i rozszerzenie jego zakresu, zwiększenie zakresu dozwolonego użytku publicznego, wynagrodzenie dla twórców za wypożyczenia biblioteczne, umożliwienie instytucjom kultury korzystanie z tzw. utworów osieroconych i dzieł niedostępnych w handlu (tzw. out of commerce), reemitowanie utworów,
Mimo, że przewidziane są w zasadzie trzy nowelizacje do jednej ustawy, które mają zostać uchwalone przez sejm osobno to wydaje się, że dostosują prawo autorskie do współczesnych wymagań i warunków związanych choćby z szeroko pojętą cyfryzacją jak i rozpowszechnianiem dzieł i utworów drogą internetową.

Źródło: 1. projekt ustawy z dnia z 11 marca 2015 r
2. projekt ustawy z dnia 9 października 2014 r.

Opublikowano 7 kwietnia 2015 r.