W dniu 7 kwietnia 2017 roku Sejm uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz niektórych innych ustaw, w tym ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Planowana data wejścia w życie tej nowelizacji to 1 czerwca 2017 r roku.

 Zgodnie z uzasadnieniem projektu nowelizacji jej celem wprowadzenie rozwiązań, które:

1. pozwolą usprawnić postępowania administracyjne oraz skrócić czas ich trwania m.in. dzięki przyznaniu stronom możliwości decydowania w szerszym zakresie o realizacji ich prawa do pełnego, dwukrotnego rozpoznania sprawy w procedurze administracyjnej,
2. zmniejszą ilość rozstrzygnięć kasatoryjnych, gdyż strona będzie mogła zapobiec przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, a dodatkowo – wprowadzona zostanie przyspieszona procedura, w której sąd administracyjny będzie mógł skontrolować prawidłowość decyzji kasatoryjnej,
3. przyczynią się do bardziej partnerskiego podejścia administracji do obywateli przez wprowadzenie zasad i szczegółowych regulacji pozwalających na efektywniejszą realizację zasady pogłębiania zaufania obywateli do władzy publicznej (m.in. zasada przyjaznej interpretacji prawa i rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść strony) oraz na wykorzystanie metod polubownego rozwiązywania kwestii spornych (mediacja)

Do najważniejszych zmian, które zaczną obowiązywać od 1 czerwca 2017 roku należą

1. zmiany dotyczące zasad ogólnych postępowania administracyjnego – do kodeksu postępowania administracyjnego wprowadzono:

- zasadę przyjaznej interpretacji prawa, zgodnie z którą jeżeli w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść strony,

- zasadę współdziałania organów, w ramach której organy powinny dążyć do ograniczania nadmiernego formalizmu w relacjach między organami z korzyścią dla efektywności współpracy i sprawności postępowania,

- zasadę pewności, zgodnie z którą  organy administracji publicznej bez uzasadnionej przyczyny nie odstępują od utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym i prawnym,

- zasadę ugodowego załatwiania spraw w ramach postępowania mediacyjnego;

 

2. zdefiniowanie pojęcia „bezczynności” i „przewlekłości” oraz wprowadzenie instytucje ponaglenia – ustawodawca uznał bowiem, że zażalenie jest środkiem właściwym do zaskarżania czynności organu (w szczególności dokonywanych w formie postanowień), nie zaś zachowań mających postać zaniechania;

 

3. wprowadzenie instytucji wskazania niespełnionych przesłanek do wydania decyzjizgodnej z żądaniem strony (art. 79a k.p.a.) – w postępowaniu wszczętym na żądanie strony organ administracji publicznej będzie obowiązany do wskazania stronie przesłanek, których spełnienie zależy od strony, a które nie zostały na dzień wysłania informacji spełnione lub wykazane, co może skutkować wydaniem decyzji niezgodnej z żądaniem strony;

 

4. wprowadzenie nakazu rozstrzygania niedających się usunąć wątpliwości faktycznych na korzyść strony;

 

5. wprowadzenie do postępowania administracyjnego instytucji mediacji – prowadzenie mediacji będzie dopuszczalne zarówno między stronami postępowania, jak i między stronami postępowania a organem administracji publicznej, przed którym postępowanie się toczy;

 

6. zmiany przy zawiadamianiu stron o decyzji administracyjnej lub innych czynnościach w postępowaniach;

 

7. zmiana dotycząca zachowania terminu na wniesienie skargi w razie skierowania jej wprost do sądu - termin na wniesienie skargi do sądu administracyjnego uważany będzie za zachowany także wówczas, gdy przed jego upływem strona wniesie skargę wprost do sądu administracyjnego;

 

8. wprowadzenie nowej instytucji – milczącego załatwienia sprawy, które polega na wprowadzeniu rodzaju fikcji pozytywnego załatwienia sprawy przez organ administracji publicznej – „milczenie” organu po upływie ustawowego terminu na załatwienie sprawy uznaje się za jej załatwienie w sposób uwzględniający w całości żądanie strony;

 

9. zmiana dotycząca postępowania odwoławczego – od 1 czerwca 2017 roku wyłącznie od strony będzie zależało, czy skorzysta z tego uprawnienia, czy też zdecyduje się od razu na wniesienie skargi do sądu administracyjnego na wydaną w pierwszej instancji decyzję ministra lub samorządowego kolegium odwoławczego, od której przysługiwałby jej wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy;

10. wprowadzenie nowego trybu postępowania administracyjne - postępowania uproszczonego, które ma cechować się szybkością działania organu, ograniczonym formalizmem czynności, nieobszerną regulacją prawną oraz szeroką dostępnością postępowania dla różnych podmiotów, załatwienie sprawy w postępowaniu uproszczonym powinno nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie miesiąca od dnia wszczęcia postępowania;

 

11. wprowadzenie regulacji dotyczących administracyjnych kar pieniężnych (dodano nowy dział IVa do Kodeksu);

12. wprowadzanie postępowania mediacyjnego w toku postępowania przed sądami administracyjnymi – ustawodawca zmiana model postępowania mediacyjnego w toku postępowania przed sądami administracyjnymi poprzez rezygnację z mediatora w osobie sędziego albo referendarza sądowego i  wprowadza klasyczny model mediacji, w którym mediator, jako osoba trzecia, w żadnej sytuacji, nawet potencjalnie, nie jest następnie zaangażowany w rozstrzyganie sprawy w przypadku fiaska mediacji;

 

13. wprowadzanie sprzeciwu od decyzji wydanej na podstawie art. 138 par. 2 kpa od decyzji organu odwoławczego uchylającej zaskarżoną decyzję – taka decyzja podlegać będzie sprzeciwowi (art. 64a-64e ppsa, art. 151a ppsa);

14. usunięciu wymogu wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 ppsa) – dotychczas ustawodawca nakładał na obywateli obowiązek skierowania wezwania do usunięcia naruszenia prawa przed złożeniem skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego (dot. tzw. innych aktów i czynności, w tym indywidualnych interpretacji podatkowych) oraz aktów prawa miejscowego, a jego wypełnienie warunkuje obecnie możliwość wniesienia skargi w sprawach, o których mowa w art. 52 § 3 i 4 ppsa. Zgodnie z nowym rozwiązaniem, w przypadku gdy ustawa nie będzie przewidywała środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 ppsa, strona, bez konieczności uprzedniego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa, będzie mogła złożyć skargę bezpośrednio do sądu administracyjnego – w terminie 30 dni od dnia, w którym dowiedziała się o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności.