Jednoinstancyjne postępowanie podatkowe ?

Ministerstwo Finansów prowadzi zaawansowane prace nad reformą administracji podatkowej i celnej, a której głównym elementem jest wprowadzenie Krajowej Administracji Skarbowej. Głównym celem proponowanych zmian jest optymalizacja poboru danin publicznych.

W ramach planowanej reformy Ministerstwo Finansów rozważa m.in. zmianę modelu postępowania podatkowego. Dotychczasowe postępowanie dwuinstancyjne (np. w pierwszej instancji prowadzone przed naczelnikiem urzędu skarbowego, a w drugiej przed dyrektorem izby skarbowej) miałoby zostać zastąpione postępowaniem jednoinstancyjnym. Tym samym decyzja, która została wydana przez organ podatkowy podlegałaby zaskarżeniu od razu do sądu administracyjnego, który sprawuje kontrolę w normalnym, dwuinstancyjnym trybie.

Ministerstwo Finansów twierdzi, że takie rozwiązanie ma zapobiec przewlekłości postępowania, a ponadto może stać się bodźcem poprawiającym jakość decyzji administracyjnych, bowiem organ administracji podatkowej będzie miał świadomość, że jego decyzja może zostać zaskarżona do sądu administracyjnego bez uprzedniej kontroli organu nad nim nadrzędnego.

Proponowane rozwiązania pozornie wydają się właściwe, ale ich głębsza analiza budzi wątpliwości co do ich słuszności. Likwidacja postępowania odwoławczego przed organem administracji podatkowej w dużym stopniu ograniczy lub nawet pozbawi podatnika szansy obrony swoich interesów. W postępowaniu jednoinstancyjnym podatnik niejednokrotnie nie będzie w stanie przedstawić wszystkich okoliczności faktycznych lub środków dowodowych, które będą miały na celu jego obronę, a takiej możliwości, zasadniczo, nie będzie miał również w toczącym się postępowaniu sądowo administracyjnym, ponieważ to postępowanie, w jego obecnym modelu, jest mocno ograniczone pod tym względem.

Aktualnie projekt ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej jest konsultowany przez Ministerstwo Finansów z Radą Dialogu Społecznego. Rada w dniu 7 kwietnia 2016 roku powołała w tym celu doraźny zespół problemowy.